Portefeuillehouder

J. van Essen

Rapportagedatum

19 januari 2024

Achtergrond en samenvatting projectstatus
Fysiek
Slim Warmtenet Zandweerd wordt ontwikkeld om minimaal 2200 woningen in de wijk Zandweerd van duurzame warmte te voorzien en daarmee invulling te geven aan de Deventer warmtetransitie.  Het eerste deel van Slim Warmtenet Zandweerd is reeds in de Tuinen van Zandweerd aangelegd. Vanaf 1 oktober 2022 zijn drie appartementblokken van Stichting Eigen Bouw aangesloten op het warmtenet. Eind februari/begin maart zal de eerste warmtecentrale in de vorm van een gasketelcentrale in een technische ruimte van de Rembrandkadeflat gereed zijn. Daarvanuit zal voorlopig warmte voor de eerste aangeslotenwoningen worden geleverd. Begin 2024 zullen ook de woningen van Rembrandflat op deze voorziening worden aangesloten. Het totaal komt hiermee boven de 200.  

Procesmatig
Op basis van het raadsbesluit van 7 oktober 2020 is uitvoering gegeven aan de realisatie van fase 1 van Slim Warmtenet Zandweerd. Achtereenvolgende college- en raadsbesluiten hebben de structurering en opbouw van het project op onderdelen herzien. Zie ‘Projectbesluitvorming’.  

Ten gevolge van een voorwaardelijke inschrijving op de aanbesteding voor een warmteleverancier voor fase 1 (juni 2021), is een onderhandelingsprocedure met Ennatuurlijk als potentiële warmteleverancier uitgervoerd. December 2022 heeft Ennatuurlijk laten weten eenzijdig de procedure stop te zetten en niet in te zullen schrijven tgv marktomstandigheden op de bouw-, warmte- en energiemarkt plus majeure aanstaande wijzigingen in de aangekondigde nieuwe Wet Collectieve Warmtevoorzieningen.  

De gemeente heeft met haar partners (met name de verhuurders) alternatieve scenario’s onderzocht.Dit heeft geleidt tot een positief raadsbesluit juni 2023 waarin onder meer is besloten:

• Realisatie fase 1 en fase 2 Slim Warmtenet onder voorwaarde van verkrijgen Nieuwe Warmte Nu subsidie;
• Vaststelling Projectexploitatie inclusief risicodossier met beoogde nieuwe projectbegroting;
• Koersbepaling governance met als inzet voorbereidingen te treffen voor de oprichting van een gemeentelijk warmtebedrijf.  

Het raadsbesluit van 7 oktober 2020 heeft tot uitvoering van de realisatie van fase 1 en de voorbereiding van fase 2 geleidt.  

Ten gevolge van de voorwaardelijke aanbesteding is een onderhandelingsprocedure met Ennatuurlijk gestart wat in voorgaande kwartaalrapportages is toegelicht. Dit heeft tot diverse tussenbesluiten en herstructurering geleidt in de projectfasering. Onderstaand zijn de tussenbesluiten kort samengevat.  

1. 31 augustus 2021 (Collegebesluit):
In het tweede kwartaal van 2021 is de fasering van het project bijgesteld en is door het college besloten de fasering te optimaliseren en fase 1a en 1b samen te voegen. Deze wijziging is geeffectueerd middels een collegebesluit van d.d. 31 augustus 2021. Tevens is de wijziging behandeld middels een raadsmededeling d.d. 21 september 2021.

2, 8 februari 2022 (Collegebesluit):
Op 8 februari 2022 heeft het college besloten een eerste vooropdracht te geven aan Ennatuurlijk tot ontwerp en realisatie van (een deel van) warmtecentrale 1 zodat tijdige warmtelevering voor de nieuwbouwappartementen aan de Rubenstraat en een tijdelijke voorziening voor warmte voor de reeds aangesloten woningen in de Tuinen van Zandweerd wordt voorzien.  

3. 13 april 2022 Ontwerpopdracht fase 1en 2 (Raadsbesluit):
Op 13 april 2022 is door de gemeenteraad ingestemd met het verstrekken van een ontwerpopdracht aan Ennatuurlijk voor het verder ontwerpen van fase 1b en fase 2.

4. 9 juni 2022 Planning besluitvorming concessie-overeenkomst (Collegebesluit; Raadsmededeling):
Ennattuurlijk is in het uitwerken van haar ontwerpopdracht geconfronteerd met beperkte capaciteit binnen haar eigen organisatie en bij haar onderaannemers. Hierdoor is vertraging opgetreden in de uitvoering van de ontwerpopdracht. Besluitvorming over de concessieverlening en realisatie van fase 1b en 2 wat gepland stond voor het zomerreces is hiermee niet mogelijk gebleken.  

5. 20 september 2022 Besluitvorming Slim Warmtenet: dienstverlening- en aansluitovereenkomst (Collegebesluit; Raadsmededeling):
Met Ennatuurlijk is een Dienstverleningsovereenkomst met de gemeente overeengekomen om in ieder geval tot uiterlijk eind 2023 als warmteleverancier de reeds aangesloten woningen warmte te leveren. Aanvullend is tussen gemeente, Stichting Eigen Bouw en Ennatuurlijk de Aansluitovereenkomst voor aansluiting woningen Rubenstraat overeengekomen. Bij dit proces hoort het vestigen van recht van opstal voor plaatsing van de eerste deel van de warmtecentrale (gasgestookte piekketels) in de technische ruimte van de Rembrandkadeflat.  

6. 5 Oktober 2022 Raadsinformatiesessies:
Raadsleden zijn geinformeerd over de status en voortgang van onderhandelingsprocedure met Ennatuurlijk en zijn voorgesproken over het aanstaande besluitvormingsproces

7. 1 november 2022: Raadsinformatiebrief over stagnatie in aanbesteding Ennatuurlijk:
De raad is op de hoogte gesteld over het niet kunnen inschrijven van Ennatuurlijk op de aanbesteding wegens extreme marktomstandigheden.  

8. 15 November 2022 Besluit koersbepaling en status aanbesteding SWZ(Collegebesluit; Raadsmededeling):
Het college besluit om een pauzestand in het aanbestedingsproces in te lassen in afwachting tot begin volgend jaar en in de hoop van meer zekerheden op de bouw en energiemarkt en duidelijkheid rondom de impact van de veranderende wet- en regelgeving.  

9. 7 december 2022 Raadstafel nav vragen van de VVD:
Naar aanleiding van de vragen van de VVD is een raadstafel georganiseerd. In deze raadstafel is meer tekst en uitleg gegeven over de mogelijk te ontwikkelen scenario’s voor het Slim Warmtenet Zandweerd door het nog niet inschrijven van Ennatuurlijk:
Scenario 1: huidige voorzieningen die reeds zijn gerealiseerd ombouwen tot een klein warmtenet
Scenario 2: Ennatuurlijk schrijft alsnog in, uiterlijk 31 januari 2023
Scenario 3: SWZ wordt ontwikkeld met heroverweging op governance en inkoopstrategie

10. 17 januari 2023 Raadsmededeling nav niet inschrijven Ennatuurlijk:
Ennatuurlijk heeft in een brief aangegeven alsnog niet in te schrijven. Dit is in de raadsmededeling van 17 januari toegelicht.  

11. 26 april 2023 Raadsinformtiesessie Status project, nieuwe Wcw, inrichting besluitvorming
Raadsleden zijn in de werksessie bijgepraat over de reden van terugtrekken Ennatuurlijk, de vervolgscenario’s, de stand van zaken in de wijkaanpak en technische, financiele opzet van SWZ voor een eventuele vervolgfase van het project. Risico’s zijn benoemd. Ook zijn de resultaten van de second opinion op het technisch concept en de toets op de investering en onderhoudsrarming gedeeld.  

12. 21 juni 2023 Raadsbesluit over vervolg Slim Warmtenet.  
De volgende besluiten zijn genomen
1. De projectexploitatie van Slim warmtenet Zandweerd vast te stellen.
2. Voor de planontwikkeling in 2023 een bedrag van€ 800.000 beschikbaar te stellen en dit te dekken uit de projectexploitatie en hiertoe de begroting te wijzigen.
3. Het projectgebonden weerstandsvermogen van € 5.600.000 ten laste te brengen van de projectexploitatie.
4. Onder voorwaarde van toekenning van de beschikking van het Nationaal Groeifonds van €12.600.000 de verkenningsfase van de oorspronkelijke fase 2 af te sluiten en hiervan de realisatiefase te starten conform de Leidraad Grote Projecten.
5. De subsidie van het Nationaal Groeifonds op te nemen in een reserve en deze vrij te laten vallen door middel vaneen besluit van de raad.
6. De Egalisatiereserve Slim Warmtenet Zandweerd in te stellen voor het jaarlijks egaliseren van fluctuaties in de exploitatiekosten.
7. De Onderhoudsvoorziening Slim Warmtenet Zandweerd in te stellen voor het jaarlijks egaliseren van de onderhoudskosten.
8. Kennis te nemen van het koersdocument governance warmtenetten met daarbij eigendom van de gemeente als uitgangspunt.
9. Het college op te dragen voorbereidingen te treffen voor oprichting van een warmtenetwerkbedrijf en daarin de mogelijkheid voor een belang of (mede)zeggenschap door samenwerkende partijen te onderzoeken en de besluitvorming hiervoor aan de raad voor te leggen

A. Aanleg infrastructuur Tuinen van Zandweerd en realisatie Rembrandflat, verzoek Stichting Eigen Bouw Hobbemastraat op ZLT

• NTP heeft zijn werkzaamheden aan het ZLT-net afgerond. Het distributienet in de TvZ wordt opgeleverd;
• Er is veel tijd en aandacht besteed aan het aansluiten van woningen op het warmtenet. De aansluiting bleek technisch gecompliceerder te realiseren dan vooraf gedacht. De rol en terugtrekkende positie van Ennatuurlijk was daarbij extra belemmerend. Er is gebruik gemaakt van tijdelijke voorzieningen voor verwarming, uitkoeling van het net en compensatie van energiegebruik voor een aantal bewoners om de leveringszekerheid te borgen;  
• Ondanks de commitmentbrief die tussen gemeente en woningcorporatie Ieder1 is opgesteld zijn 16 rijwoningen niet door hen op het SWZ aangesloten. Wb Ieder1 geeft geen duidelijkheid hieromtrent.
• Nu de bouwontwikkeling in de afronde fase komt blijkt ca 70% van het totaal aantal woningen in de TvZ aan te sluiten op het warmtenet.  
• Nog aan te sluiten gebouwen zijn onder andere het appartement en de CPO woningen die voor eind 2024/2025 zijn voorzien.  
• Stichting Eigen Bouw heeft een verzoek ingediend de door haar te realiseren appartementen aan de Hobbemastraat eerder aan te sluiten en niet – zoals in commitment brief overeengekomen – op het MT-deel van het SWZ. Gemeente onderzoekt de mogelijkheden maar ziet vooraf dat deze wijziging strijdig is met de projectdoelstelling aardgasvrij en waarschijnlijk veel ongedekte meerkosten met zich meebrengt.  
• Aansluiting Rembrandflat verloopt volgens planning. Oplevering van deze woningen is voorzien februari 2025

B. Het ontwerp en realisatie en exploitatie van (een deel van) warmtecentrale 1 – Realisatiefase

• Warmtecentrale 1 (in de technische ruimte van de Rembrandflat) is opgeleverd. Hiermee wordt:  
• Warmte te geleverd aan de nieuwbouwwoningen aan de Rubenstraat van Stichting Eigen Bouw
• Warmte te geleverd aan de aangesloten woningen in de Tuinen van Zandweerd van warmte te voorzien.
• Vanaf februari 2024 warmte geleverd aan de appartementen in de Rembrandflat zelf.
• Deze gasgestookte warmtecentrale maakt straks onderdeel uit als backup/piekvoorziening van het totaalconcept.  

C. Het continueren van de warmtelevering vanaf 1/1/2024 aan de reeds aangesloten woningen  

• Met Ennatuurlijk is een dienstverleningsovereenkomst (DVO) getekend waarmee zij tot in ieder geval 31/12/2023 in de rol van warmte leverancier warmte aan de reeds aangesloten woningen leveren. Ennatuurlijk heeft aangegeven dit niet te willen verlengen.  
• Een partij die zijn ACM vergunning voor warmtelevering in wil zetten is niet te vinden. Dit levert als netto resultaat dat de gemeente formeel, volgens de warmtewet deze rol vanaf 1 januari 2024 zal invullen. De activiteiten en verantwoordelijkheden die daarbij horen worden via overeenkomsten met marktpartijen ingevuld. Hierbij wordt uitgegaan van een contractduur van 1 jaar met verlening van nog een jaar.  
• Om warmtelevering vanaf 1/1/2024 te continueren zijn de volgende acties ingezet:
• Inzet van Ennatuurlijk om serviceonderdelen zoals uitlezen van meters, facturatie etc wel te leveren – buiten de rol van warmteleverancier. Ennaturlijk staat hier welwillend tegenover.  
• Inzet van een aannemer voor het bieden van technische ondersteuning zoals storingsopvolging etc. Hiervoor worden gesprekken gevoerd met BAM, Van Dorp en Linthorst Techniek. BAM heeft aangegeven niet geinteresseerd te zijn. Met van Dorp en Linthorst worden vervolgafspraken gemaakt voor concretiseringt van deze overeenkomst.  
• Met Ennatuurlijk is een overeenkomst gesloten om via een hostingcontract het beheer van de reeds gerealiseerde energiecentrale door te zetten. Ennatuurlijk zal haar ACM vergunning als warmteleverancier met dit hostingscontract niet meer doorzetten. Voor de technische ondersteuning en dienstverlening die nodig is voor de continuering van warmtelevering aan de reeds aangesloten woningen zijn drie partijen gevraagd een offerte uit te brengen. Selectie zal begin november plaatsvinden.  

D. Herorientatie op de governance-inchting, inkoopstrategie

• In Q1 en Q2 heeft een herorientatie op de governance inrichting plaatsgevonden. Hierin zijn de verschillende modellen die ook tijdens de werksessie met de raad op 7 december zijn toegelicht gepasserd. Met alle stakeholders zijn gesprekken gevoerd. Een korte samenvatting daarvan:
• Zowel binnen de gemeente als met de stakeholders zijn er via kennissessies gesprekken geweest over de nieuwe Wet collectieve warmtevoorzieningen die sturend gaat worden in publieke regie en publiek eigenaarschap op warmtenetten
• Enpuls BV orienteert zich om op termijn samenwerkingspartner te woreden
• De corporaties bezinnen zich op medezeggenschap op relevante onderwerpen in de ontwikkeling en exploitatie van het warmtenet
• Het duurzaamheidsteam heeft zich samen met de gemeente laten voorlichten door Energie Samen en ideeen gevormd bij een (toekomstig) participatief model
• Vanuit alle inzichten zijn een aantal hoofdconclusies getrokken:
• De governance inrichting van het het SWZ dient Wcw proof gemaakt te worden. Dat betekent (op termijjn en mogelijk na inwerkingtreding van de nieuwe Wcw per 2024/2025) de oprichting van een gemeentelijke warmte(netwerk)bedrijf
• Een mogelijke instap vanuit ofwel Enpuls of wijkvertegenwoordiging dient onderzocht te worden
• Een mogelijke rol van de corporaties in zeggenschap bij relevante besluiten dient nader onderzocht te worden
• Alle inzichten zijn vastgelegd in een koersdocument governance wat onderdeel is gemaakt van de besluitvorming in de raad. De raad heeft het college daarbij opdracht gegeven de oprichting van een Deventer Warmtenetwerkbedrijf te onderzoeken.
• Voor de verdere governance inrichting is een plan van aanpak opgesteld en is binnen de projectorganisatie een deelproces governanceinrichting en besluitvorming ingericht.  
• Op basis van een uitgevoerde marktconsultatie is de inkoopstrartegie opgesteld en is meer zicht gekomen op de rol en positie van de warmteleverancier. Besluitvorming wordt voorbereidt om de rol en positie van de warmteleverancier ofwel integraal onderdeel te maken van het op te richten warmte(netwerk)bedrijf Deventer of deze rol bij een private partij te beleggen.  

E. Second Opinion op technisch concept, second opinion projectexploitatie

• Vanuit het Bestuurlijk Overleg met waterschap, Enpuls en corporaties is de wens ge uit om voorafgaand aan verdere ontwikkeldstappen het technisch concept van het warmtenet nogmaals te toetsen. Witteveen en Bos heeft de second opinion uitgevoerd. Het Technisch concept van het SWZ is herbevestigd als zijn de meest optimale oplossing voor de wijk Zandweerd op aardgasvrij te worden.  
• Brink Management en Advies is geselecteerd als partij om de second opinion op de projectexploitatie uit te voeren. Resultaten worden in Q4 verwacht.  

F. Projectexploitatie, Projectplan en inrichting Strategisch Overleg

• Voor de besluitvorming in de raad van juni 2023 is het projectplan hernieuwd en geupdate. Dit is gebaseerd op de nieuwe projectexploitatie en een organisatiestructuur bestaande uit een strategisch overleg een (intern en extern) projectteam en onderliggende werkgroepen rondom realisatie. In het Strategisch Overleg wordt de governancediscussie en voorbereiding van besluitvorming aangestuurd.  
• De projectinrichting is aangescherpt en zal in een volgende update van het projectplan worden verwerkt.

Behoeft aandacht

Ten aanzien van Financiën, Risico’s en Planning worden knelpunten onderkend. Mogelijke bijsturing hangt nauw samen met de uitkomsten van de vervolgstrategie voor het SWZ.

Behoeft aandacht

Behoeft aandacht

Ja

De huidige begroting ziet toe op de realisatie van slim warmtenet fase 1. Met de besluitvorming van juni 2023 wordt een nieuwe begroting opgesteld die voor het gehele project gaat gelden. Gebaseerd op de sluitende projectexploitatie met bijdrage van de Nieuwe Warmte Nu subsidie. Dat is nog niet in de gepresenteerde overzichten verwerkt maar zal in 2024 worden geeffectueerd in deze rapportage.  
De plankosten zijn fors als gevolg van een intensief onderhandelingstraject met Ennatuurlijk. Dit dient wel genuanceerd te worden omdat hiermee naast fase 1 ook al werkzaamheden met het oog op de ontwikkeling van fase 2 zijn verricht.  
De realisatiekosten vallen binnen begroting maar laten op onderdelen forse overschrijdingen zien ten opzichte van de oorspronkelijke begroting. Dit wordt hoofdzakelijke veroorzaakt door het realiseren van tijdelijke voorzieningen en extreme inflatiegetallen. De overschrijdingen zijn meegenomen in de nieuwe (sluitende) projectexploitatie van fase 1 en fase 2.  
De inkomsten als gerealiseerd betreft de bijdrage in de aansluitkosten (BAK) voor de reeds aangesloten woningen. Specifiek in Q3 is zijn aansluitkosten van Rembrandflat gefactureerd (50% bij aanvang bouw).  

Ja

Zie hierboven

Ja

De exploitatie rondom de warmtelevering aan de woningen in fase 1a betreft een tijdelijke situatie voor de periode vanaf 1 oktober 2022 tot en met 31-2023.  
Voor deze tijdelijk situatie resulteert dit in een exploitatietekort van:
2023 €130.000
Bij dit tekort dient opgemerkt te worden dat fase 1a een klein deel van het aantal woningen beslaat in relatie tot de reeds gedane investeringen voor geheel fase 1. Dit betekent dat de kapitaallasten zwaar ‘drukken’ op het exploitatieresultaat.  

Behoeft aandacht

Als onderdeel van de besluitvorming bij fase 1, is een risicodossier opgesteld. Dit risicodossier is gebaseerd op een projectgebonden weerstandsvermogen van 1,75 miljoen euro voor fase 1. Dekking hierbij wordt verkregen vanuit de Proeftuinsubsidie. In de nieuwe projectexploitatie zal deze risicovoorziening onderdeel van de projectexploitatie uitmaken en is de onderliggende risman-analyse uitgebreid naar fase 2 en geupdate.

•  Aansluitrisico's: €150.000
• Investeringsrisico's: €900.000
• Operationele inkomsten risico's: €20.000
• Operationele kosten risico's: €687.500
• Eindtotaal: €1.757.500

We zien door meerdere oorzaken een verhoogd risico binnen het project:
•   De slechte marktomstandigheden ten gevolge van materiaalprijsstijgingen (€ >25%)
•   De slechte marktomstandigheden t.g.v. weinig aanbieders, maar veel vraag. Er is dus beperkte concurrentie, waardoor gegadigde een comfortabele onderhandelingspositie heeft.
•   De extreem stijgende gas- en warmteprijzen.
•   De veranderende wet- en regelgeving, waardor private warmtebedrijven in onzekerheid verkeren en terughoudend zijn nieuwe contracten aan te gaan.
•   De wens vanuit Verhuurders om – buiten het project van de Tuinen van Zandweerd – ook nieuw vastgoed op het SWZ aan te sluiten waarbij ook actief gekoeld dient te worden. Dit verhoudt zich niet met het technisch concept en het ontwikkelde ontwerp.

De benoemde risico’s leiden automatisch tot een verhoging van de risico’s.
Een actualisatie op het huidige projectgebonden weerstandsvermogen fase 1 resulteert in het volgende overzicht:
Prijsstijgingen warmtecentrale fase 1   € 100.000
Treffen tijdelijke warmtevoorzieningen   € 150.000
Het niet (nog) niet inschrijven van Ennatturlijk (extra plankosten)      € 100.000
Koelinstallatie                                         € 30.000
Totaal               € 380.000

Ja

Zie planning.

Behoeft aandacht

De aansluiting Rembrandflat loopt volgens planning.
Met het nieuwe raadsbesluit wordt een nieuwe integrale projectplanning opgesteld, gebaseerd op de hoog over planning die in het projectplan is opgenomen.  
Volgend raadsbesluit rondom SWZ zoals ook omschreven in het projectplan is in februari 2024 gepland en niet in Q4 2023 zoals tijdens het raadsbesluit van 21 juni 2023 is genoemd. Hier zal een aparte raadsmededeling over worden opgesteld.  

Op koers

Samen met de buurt is een buurtplan opgesteld ‘Zandweerd gaat voor minder’. Dit is een aanpalend project aan het SWZ maar heeft veel raakvlakken. Het SWZ fase 1 maakt onderdeel uit van het buurtplan en wordt ook verwerkt in het zogenaamde Wijk Uitvoeringsplan dat voor de wijk Zandweerd is opgesteld en vastgesteld. Actuele informatie is te vinden op www.zandweerdstroomt.nl. In overleg met het duurzaamheidsteam, het regieteam is een Plan van aanpak wijkbenadering opgesteld. Deze zal bij mogeijke aanbesteding onderdeel uitnaken van de besluitvormende stukken rondom de concessieverlening. Door middel van een persbericht zijn betrokken geinformeerd over de stand van zaken met betrekking tot de aanbesteding.

Het Duurzaamheidsteam is aanvullend en inhoudelijk geinformeerd over de stand van zaken in het project. Zij hebben aangegeven het Slim Warmtenet als een goede oplossing voor Zandweerd te zien.. Het Duurzaamheidsteam geeft eveneens aan te zeken naar een mogelijke rol voor hun in de verdere ontwikkeling van het Slim Warmtenet.  

Met de samenwerkende partijen (Verhuurders, Waterschap, Enpuls) is een bestuurlijk overleg georganiseerd. Op basis van de resultaten uit de second opinion is de technische oplossingsrichting van het SWZ herbevestigd. Ook is een verkennend gesprek gevoerd op welke manier corporaties in een toekomstig warmtenet een rol zouden kunnen vervulllen.

De samenwerking met Stichting Eigen Bouw in de aansluiting van hun appartementen verloopt niet altijd constructief. De wijze waarop zij hun vastgoed ontwikkelen en het type contracten wat daarbij wordt gesloten verhoudt zich lastig met manier van samenwerken die nodig is het proces tot aansluiten van hun vastgoed op het SWZ goed te organiseren. Gesprekken worden gevoerd hoe dit te verbeteren.  

N.v.t.